Bir Eylemin Ahlaki Değerini Belirleyen Şey Nedir?
Eylem; bireyin yaptığı herhangi bir davranış…
Ahlak ise toplumda iyi ve kötü sonuçları olan eylemler…
Ahlakın oluşması için eylem şart…
Ama ahlakı belirleyen asıl faktör niyet…
Bir eylem, niyet ile ahlaki özellik kazanır.
Niyetin iyi olması eyleme ahlaki iyilik özelliği…
Tersi ise kötülük özelliği katar.
Ama kötü gözüken bir şeyin niyeti o şeyi bazen iyi kılabilir.
Örneğin; Yalan söylemek iyi değil…
Ama bir çocuk, babasının onu öldüreceğinden korktuğu için size sığınsa ve babası size sorsa, “hayır, burada değil” demeniz kötü bir ahlaki ilke değil…
Çünkü niyetiniz çocuğu korumak…
Bu, sorumluluk gereği…
Bu yüzden sorumluluk için eylem becerisini göstermeli…
Çünkü niyet, somut ve aktif olmayan şey…
Ayrıca niyet, bireyin düşünce ve eylemine bilinç de kazandırır.
Vahyin görevi de bireylerde niyet bilinçliliği oluşturmak…
Sorumsuz davranan toplumlara sorumluluk bilinci aşılar.
Vahyin ahlaki ilkeleri ile aklın ürettiği ahlaki ilkeleri farklı…
Vahyin içindeki ahlaki ilkeler temel olan…
Aklının ürettikleri ise buna eşlik ederek umulan ahlaki ilkeler…
Örneğin; “Muhakkak ki Allah, adaleti… emreder…” (16/Nahl, 90)
Ayetinde vahyin temel ahlak ilkesi adalet…
Akıl, gelecek zamanlarda herhangi bir konuda adaleti sağlayacak ahlaki ilkeler üreterek bu temel ahlaki ilkeye eşlik eder.
Kur’an da bazı ayetlerde “umulur ki” kelimesinin geçmesi de bunu doğrular nitelikte…
“…Umulur ki suç işlemekten sakınırsınız.”(2/Bakara; 179)
“…Umulur ki şükredersiniz.” (5/Maide; 6)
“…Umulur ki düşünürsünüz.” (40/Mü’min; 67)
Bu ayetler, vahyin temel ahlaki ilkelerinin akıl yardımıyla eylemsel zemine geçip iyi olan ahlaki ilkeye dönüşümün tarifi…
Vahiy, insanın bu ilkeleri açığa çıkarabileceğini umut eder.
İnsana düşen ise vahyin bu umuduna yönelik eylemi açığa çıkarıp nankörlükten kaçınması…
Sonuçta, bir eylemin ahlaki değerini belirleyen en önemli şey niyettir.
