Bir İstanbul Serencamı Daha (3)
Bu Nasıl Kentsel Dönüşüm?
İstanbul’da kaldığım semt âdeta bir şantiye sahası gibiydi. Her sokakta birkaç bina yıkılıyordu. Ortalık toz duman. Bir arazözden durmadan su sıkılıyor, toz kalkmasın diye. Ancak yine de toz kalkıyor. Sokaklar trafiğe kapatılıyor, hanımlar balkona çamaşır asamıyor. Yolda yürümek bir mesele. Pazarı ortadan ikiye ayıran caddede durmaksızın hafriyat kamyonları geçiyor. O esnada yola toprak, ufalanmış beton parçaları dökülüyor. Yani tam bir curcuna havası. O bölgelerin tadı tuzu yok. Kentsel dönüşümmüş. Binalara kocaman bez afiş asılıyor. “Yarısı sizden, yarısı bizden” deniliyor. Oradaki rakamlar şöyle: 700 bin L. hibe+ 700 bin L. faizsiz kredi (İnşaat bittikten iki sene sonra taksitle ödeniyor) +100 bin lira taşınma masrafı= 1.500.000 L. Bu devlet desteği kısmı (Devlet ayrıca 10 ay ve ayda 8 bin lira kira yardımı yapıyor.). Kalanı müteahhide ödenecek. Her müteahhidin talep ettiği ücret farklı. Kimi metrekaresine 32 bin, kimi 29 bin, kimi 25,5 bin, kimi 25 bin istiyor. Kentsel dönüşüm yapılan binalara bazılarına iki kat, bazılarına bir kat ilave hak veriliyor. Onu da müteahhit alıyor. Bu durumda 100 metrekare bir dairede kat maliklerinin ödeyeceği miktar ortalama olarak 2.200.000 L. oluyor. (Devlete ödenecek kredi dahil)
Kentsel dönüşüm üzerine söyleyeceklerim şunlar:
Bu dönüşümü birçok cihetten tuhaf bulmaktayım. Şöyle ki; Osmanlı devrinden kalma 500 yıllık binalar sapasağlam ayakta. Bizde 30-40-50 yaşındaki binalar yıkılıyor. Onlar da deprem gördü, bizimkiler de. Peki bizimkiler niçin yıkılıp yenisi yapılıyor? O eski binalarda demir de yok, beton da… İnşaat Mühendisliği ve Mimarlık eğitimi veren fakülteler bu konuyu araştırmalı…
Gelelim bu yıkılış ve yapılışın ekonomik kısmına… Vatandaş, hanımının altınlarını bozduruyor, ailesinden destek alıyor, eşden dosttan borç alıyor, güç bela bir ev sahibi oluyor. Ömrünün sonbaharında evi yıkılıyor, yenisi için bir ev parası daha bulması gerekiyor. Vatandaş bunu nasıl karşılasın?
Gelelim “kentsel dönüşümün” tartışmalı kısmına. Yapılanların yüzde doksanı yıkıp aynı yere yeniden yapma. Oysa “kentsel dönüşüm”ün aslı başka olmalı. Bir mahalle bütünüyle ele alınabilir. Birkaç sokak ele alınabilir. Binaların altı otopark olur. Çocuk oyun alanları yapılır. Etrafı çevrilip güvenlikli hale getirilir. Kat adedi arttırılır. Böylelikle vatandaşın omzundaki maddî yük azaltılır. Belki de hiç ödeme yapmazlar. (En güzeli de bu) Ayrıca yollar ona göre tanzim edilir. Vatandaşlar evlerinde huzurlu bir şekilde otururlar. Peki bizde öyle mi yapılıyor? Ne gezer. Koca İstanbul’da Zeytinburnu’nda bir bölgede bunun örneğini gördüm. Şimdide Tozkoparan’da TOKİ böyle yapacakmış. İlgililerin bu husus üzerine geniş araştırma yapmasını bekliyoruz. Zira bu konu yalnızca İstanbul’un meselesi değil. 11 vilayette deprem oldu. Bizim Antep’te hemen hemen bütün binalar ya hafif, ya orta hasarlı. (Ağır hasarlı olanlar zaten yıkılıyor.) Bizim oturduğumuz bölgede ekser binalar hafif hasarlı. Ancak binaların içerisine girildiğinde her dairede 15-20 çatlak görülür. Duvarlar şarha şarha yarılmış. Kolonlar sağlam olduğu için hafif hasarlı deniliyor ve kentsel dönüşüm mecburiyeti yok.
Bu konuda benim görüşüm, kentsel dönüşüme gidilecekse vatandaşın üzerindeki yükü bütünüyle almak. İki bina yan yana yapılacaksa, iki kat hakkı veriliyor. Bu da 8 daire demek. Bunu müteahhit alıyor. Devlet desteğini de alıyor. Böylece vatandaşın yükü çok azalıyor. Tek bina yapılacaksa bir kat çıkma hakkı veriliyor (2 daire) Güngören’de uygulama böyle. Eski Londra Asfaltının öbür tarafı Bahçelievler Belediyesine ait. Orada 15 katlı binalar var. Oradaki binalarda oturan vatandaşlar, bırakın ilave ödemeyi, üstelik para alıyorlar.
Güngören’de şöyle bir uygulama da var. Diyelim beş katlı bir binada her kat 150 metrekare. Müteahhitle anlaşılıyor. Her kata 75 metrekarelik iki daire yapılıyor. Müteahhit kat maliklerine 500 biner lira veriyor (Pazarlıkla değişebiliyor.) Vatandaşlar çarnaçar bu duruma razı oluyor.
Sözün özü; bu konuda devletin de belediyelerin de vatandaşların da işi zor. Allah yardımcıları olsun.
