HOCA – TALEBE İLİŞKİSİ
Bismillahirrahmanirrahim.
Hoca, öğretmen; talebe ise öğrenciyi yetiştirendir.
İlim, bilim ve mânevî ilim talipleri hocaya teslim olmadığı sürece yetişemez.
Tıp hocası, tıbbî işleri öğretirken talebelerinden dikkatli olmalarını ister.
Hukuk, matematik ve diğer ilim dallarının hocaları da ilmin öğrenilebilmesi için tabi olunmasını ister. Aksi takdirde talebeler eksik kalır.
Talebe–hoca ilişkisi tamamen teslimiyet ile olur.
Aksi takdirde yetişen, yarım talebe olur; yarım doktor candan, yarım hoca dinden eder.
Araştıralım: Ünlü ilim, bilim ve mânevî önder âlimler…
Hocalarına teslim olmak ile o makamlara yetiştiler.
Peygamber Efendimizin dostu Ebû Bekir (r.a.) nasıl oldu?
“Yâ Ebâ Bekir!” dediler. “Arkadaşının işinden haberin var mı? O, bu gece Beytü’l-Makdis’e gittiğini, orada namaz kılıp Mekke’ye döndüğünü söyledi.”
Hz. Ebû Bekir:
“Bunları ondan mı duydunuz?” diye sordu.
“Evet,” dediler, “aynen ondan duyduk.”
Bunun üzerine Hz. Ebû Bekir:
“Vallahi, o söylediyse şeksiz şüphesiz doğrudur. Siz buna şaşırmayın!” dedi.
Ardından Peygamberimize (s.a.v.) gidip,
“Yâ Resûlallah! Sen, bu halka bu gece Beytü’l-Makdis’e gittiğini söyledin mi?” diye sordu.
Peygamberimiz “Evet” deyince Hz. Ebû Bekir,
“Doğru söylüyorsun; senin Allah’ın Resûlü olduğuna şehâdet ederim.” dedi.
Peygamber Efendimiz de bunun üzerine:
“Yâ Ebâ Bekir! Sen zaten Sıddîk’sın.” buyurdu.
İbn Hişâm, Sîre: 2/40; İbn Sa’d, Tabakât: 3/170.
Sıddıklar, Ömerler, Aliler, İbn-i Sînâlar, Farâbîler, Mimar Sinanlar, Hacı Bayram-ı Velîler ve daha niceleri… Hepsi teslim oldular, o makamlara böyle geldiler.
Mânevî ilimlerde talip, teslim olmakla mükelleftir.
Teslim olmayan yolda kalır, darda kalır, zorda kalır.
Hocasına küsen, darılan; hangi dalda olursa olsun ilerleyemez.
Mânevî ilerlemek, yürümek isteyen; teslim olsun.
Ahmed Yesevî Hazretleri buyuruyor ki:
Talebenin hocasına karşı riayet etmesi gerekli şeylerden bazıları şunlardır:
1. Hocanın, talebelerin hepsinden efdal olduğunu bilmek ve ona tam tabi ve teslim olmak. Ona uyarak yiyip içmek veya uyumak; ona uymadan gece sabaha kadar namaz kılmaktan ve her gün nafile oruç tutmaktan daha faydalıdır. Çünkü birincisinde uymak ve teslimiyet, ikincisinde ise kendi kafasına göre hareket etmek vardır.
2. Talebe, uyanık ve dikkatli olmalı, hocasının söz ve işaretlerini anlamalıdır.
3. Hocasının bütün sözlerinden ve işlerinden razı olmalı ve ona itaat etmelidir.
4. Hocasının özel hizmetinde veya emrettiği bir hizmeti yaparken gayet atik, dikkatli ve ağırbaşlı olmalıdır. İsteksizlik ve gevşeklik, hocasının rızasızlığına sebep olabilir. Onun rızasızlığı, silsile yoluyla Resûlullah Efendimize gider; zira İslâm âlimleri onun vârisleridir.
5. Sözünde sadık olmalıdır. Hocasının büyüklüğü hususunda asla şüpheye düşmemelidir. Şüphe, talebenin felaketine sebep olabilir.
6. Hocasına itaatte ve teslimiyette titiz olmalıdır.
7. Hocasının ufak bir işaretiyle bile bütün malını mülkünü fedaya hazır olmalı, bunda en ufak tereddüt bulunmamalıdır.
8. Hocasına ait özel hâl ve sırları gizlemeyi bilmelidir.
9. Hocasının tüm hareket ve sözlerini dikkatle takip etmeli ve bunlara uymakta gevşeklik göstermemelidir.
10. Allahü Teâlâ’ya kavuşmak yolunda kendisine vesile kıldığı hocası için her fedakârlığa hazır olmalı; onu sevenlere dost, sevmeyenlere ise sevgi göstermeyi öldürücü zehir bilmelidir.
Ahmet Sağlam
