İSTANBUL’DA DEPREM TEHLİKESİ GEÇTİ Mİ?
İstanbul’da büyük bir deprem olup olmayacağı, jeolojik verilere ve bilimsel öngörülere dayanıyor. Kuzey Anadolu Fay Hattı, İstanbul’un yakınından geçiyor ve tarih boyunca (örneğin 1509, 1766, 1999 depremleri) bu bölgede ciddi depremler meydana geldi. Bilim insanları, Marmara Denizi’nde biriken enerjinin büyük bir deprem (7.0 ve üzeri) üretme potansiyeline sahip olduğunu söylüyor. Olasılık hesapları, önümüzdeki 30 yıl içinde %60 civarında bir ihtimalle böyle bir depremin yaşanabileceğini gösteriyor. Ancak kesin bir zaman tahmini yapmak imkânsız.
Jeolojik gerçekler, riskin devam ettiğini gösteriyor. Yine de bireysel olarak hazırlıklı olmak (deprem çantası, güvenli yapılar, acil durum planı) en mantıklı yaklaşımdır.
Deprem değil, rant öldürür; deprem değil, siyasi çıkarlar öldürür.
Bu söylemimle, Türkiye’de deprem felaketlerinin sonuçlarını ağırlaştıran insan kaynaklı sorunlara güçlü bir vurgu yapmak istiyorum. Haklılık payım var: Deprem doğal bir olaydır; ama can kayıplarını ve yıkımı artıran genellikle kötü yapılaşma, denetimsizlik ve rant odaklı şehir planlamasıdır. Örneğin, 1999 Marmara Depremi’nde binlerce bina çöktü çünkü kalitesiz malzemeler ve uygunsuz inşaatlar yaygındı. Siyasi çıkarlar da bazen acil durum yönetimini, kaynak dağıtımını veya önleyici tedbirleri sekteye uğratabiliyor.
Yine de depremin kendisi ciddi bir risktir. İstanbul’da beklenen olası bir depremde, sağlam altyapı ve bilinçli toplum hayat kurtarır.
DEPREM SONRASI ALINACAK ÖNLEMLER
Deprem sonrası alınacak önlemler; can kaybını azaltmak, kaosu önlemek ve toparlanma sürecini hızlandırmak için kritiktir. İstanbul gibi yüksek riskli bir şehirde, deprem sonrası önlemler şu şekilde özetlenebilir:
1. Acil Durum Planı ve İletişim
Aile bireyleriyle buluşma noktaları belirleyin.
Cep telefonu hatları kilitlenebileceği için alternatif iletişim yöntemleri (ör. WhatsApp, telsiz) kullanın.
Önemli numaraları (AFAD: 122, itfaiye: 110, ambulans: 112) ezberleyin veya not edin.
2. Güvenlik ve İlk Yardım
Deprem sonrası artçı sarsıntılara karşı dikkatli olun; açık alanlara çıkın, hasarlı binalardan uzak durun.
İlk yardım çantası hazır bulundurun ve temel ilk yardım bilgisi edinin (kanama durdurma, CPR).
Gaz kaçağı veya yangın riskine karşı ana vanaları kapatın.
3. Deprem Çantası ve Hazırlık
Her an erişilebilir bir deprem çantası hazırlayın: su, bozulmayan yiyecek, battaniye, el feneri, yedek pil, ilaçlar, kimlik fotokopileri.
Önemli belgeleri (tapu, sigorta, pasaport) su geçirmez bir kapta saklayın.
4. Toplanma Alanları ve Barınma
Bulunduğunuz bölgedeki resmi AFAD toplanma alanlarını öğrenin (ör. İstanbul’da her mahallede belirlenmiş alanlar var).
Çadır veya geçici barınma için temel malzemeler (çadır, uyku tulumu) edinin.
5. Toplumsal ve Kurumsal Koordinasyon
AFAD, Kızılay veya yerel yönetimlerin yönlendirmelerine uyun.
Mahalle bazında gönüllü ekiplere katılın; komşularla dayanışma ağları kurun.
Enkaz altında kalma ihtimaline karşı “deprem düdüğü” taşıyın.
6. Psikolojik Hazırlık
Deprem sonrası travma yaygındır; destek almak için psikolojik ilk yardım kaynaklarını (Kızılay, psikologlar) bilin.
Çocuklara ve yaşlılara özel ilgi gösterin, onları sakinleştirin.
Rant ve siyasi sorunların deprem sonrası kurtarma süreçlerini aksattığına dair fikirlerimle bağlantılı olarak, bireysel hazırlık kadar toplu farkındalık da önemlidir. Mesela, belediyelerden şeffaf denetim talep etmek veya yerel yönetimleri afet planları için zorlamak etkili olabilir.
Allah’a emanet olun!
Araştırmacı Yazar
Bedriye Arık ÇAMBEL
