Bakara Sûresi’nin 221. âyet-i kerimesinde 6 hüküm va’zedilmiştir. Evvelâ bu âyet-i kerimenin Hulâsat-ül Beyan tefsirinde yer alan meâline, daha sonra yine bu tefsirdeki açıklamalara bakalım:
“Ey mü’minler! Müşrike olan hatunu iman edinceye kadar nikâh etmeyin. Ve mü’mine olan bir kadın hurre olsun, cariye olsun, müşrike olan kadından elbette hayırlıdır. Velev ki, o müşrike olan kadının güzelliği ve malı size taaccüp ve hayret versin. Yine mü’mine olan hayırlıdır. Ve ey mü’mine olan hatunların velileri! Taht-ı velayetinizde olan kadınları iman edinceye kadar müşriklere nikâhlamayın. Ve ey mü’mine olan kadınların velileri! Bir abd-i mü’min elbette abd-i müşrikten daha hayırlıdır. Velev ki o abd-i müşrikin hüsn-ü cemali ve malı size taaccüp vermiş olsa dahi, yine mü’min hayırlıdır. İşte şu erkek veya dişi müşrikler sizi Cehennem ateşine davet ederler. Hâlbuki Allah-u Teâlâ kendi izni ve tevfikiyle mü’minleri Cennet ve mağfiretine dâvet eder. Nas tezekkür etsin ve düşünsünler için Allah-u Teâlâ ahkâmına delâlet eden âyetlerini nasa beyan eder.”
İslâm’a göre insanın değeri imanına bağlıdır. Allah katında imanlı kimse daha üstündür ve daha temizdir. Onun için bir Müslüman’ın putperestlerle evlenmesi kesin olarak haram edilmiştir.
Hulasatü’l Beyan’da bu âyet-i kerimedeki altı hüküm şu şekilde îzah edilmektedir:
“(…) Hulâsa bu âyet; altı hükmü camidir:
“Birinci hüküm; mü’minlerin müşrike kadınları nikâhlaması caiz olmadığıdır. Zira; biri nur-u imanla münevver ve kalbinden itikad-ı batılı ihraçla pak ve temizdir, diğeri ise necasete benzeyen şirkle mülevves ve itikad-ı batılla münecces olduğundan ikisinin bir döşekte bulunmaları câiz olamaz.
İkinci hüküm: müşrike olan hatunun güzelliği ve servet ve sâmânı ve haseb-ü nesebi cihetinden taaccüp olunacak ve hayret verecek bir derecede olsa dahi nur-u imanla münevvere ve çirkin ve fakire bir hatunun ondan hayırlı olmasıdır. Zira; mü’mine olan hatunun imanı dine ve müşrikenin güzelliği ve zenginliği dünyaya taalluk edip, din ise dünyadan hayırlı olduğu cihetle sahib-i diyanet elbette hayırlıdır.
Üçüncü hüküm; mü’mine olan hatunların müşriklerle nikâhlanmaları caiz olmamasıdır. Zira; izzet-i imanla müşerref olan bir hatunun zillet-i küfürle zelil olan bir kâfirin taht-ı nikahında bulunması zilleti izzete tercih etmek olduğundan caiz olmaz.
Dördüncü hüküm; güzelliği ve gınası ve akl-ü zekâsı herkese hayret verecek derecede olan bir müşrikten fakir olan bir mü’minin daha hayırlı olmasıdır. Zira; mü’min Allah’ı bilir müşrik ise marifet-i İlâhiyeden mahrumdur. Hâlbuki insanların kıymeti marifet-i İlâhiyeyle kaimdir.
Beşinci hüküm; müşriklerin nar-ı cehennemi icap eden itikadat-ı batılaya ve mü’minlerin ise Allahu Teâlâ’nın cennete ve mağfirete davet etmesidir.
Altıncı hüküm; Allah-u Teâlâ’nın nasın düşünüp tezekkür etmesi için ahkâm-ı hakkaya delâlet eden âyetlerini nasa beyan etmesidir.” (Mehmed Vehbi, Hulâsat-ül Beyan, c. 1-2, s. 388-389)
Bu âyet-i kerimenin sebeb-i nüzulü, tefsirde şu şekilde açıklanmaktadır:
“Kazi ve Hazin’in beyanlarına nazaran bu âyet (Ebi Mersed) hakkında nazil olmuştur. Çünkü; (Ebu Mersed)’i Resulullah müşriklerin haberi olmaksızın bazı ehl-i imanı Medine’ye hicret ettirmek için Mekke’ye gönderdi. (Ebi Mersed) Mekke’ye geldiğinde zaman-ı cahiliyede dostu olan bir kadın mumaileyhe eski hâl üzere birleşmesini teklif etti. (Ebi Mersed) İslâmiyet’in onunla birleşmesine mani olduğunu söyleyince, kadın bu defa nikâh talep eder. (Ebi Mersed); ‘Sen müşrikesin, Resulullah’dan istizan etmedikçe (izin almadıkça) nikâh edemem’ cevabını verir. Vazifesini görüp Medine’ye geldiğinde Resulullah’a arz-ı keyfiyet etmesi üzerine bu âyetin nazil olduğu mervidir.” (a.g.e., c.1-2, s. 388)
