Şehitlerimizin ve Gazilerimizin
Hukukunu Müdafaa (12)
TBMM Nasıl Açıldı?
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) 23 Nisan 1920 Cuma günü muhteşem bir merasimle açıldı. Meclis açılmadan önce, M. Kemal Paşa, bütün milletvekilleri ve o gün Ankara’da bulunan binlerce insan Hacı Bayram Camii’ne gitti. Cuma namazı bu camide kılındı. Namazı müteakip, türbedeki Hacı Bayram-ı Veli’nin sancağı çıkarıldı. Meclise doğru yürüyecek kafilenin en önüne bu sancak geçirildi. Bu sancağın hemen arkasında yürüyen Sinop Mebusu Hoca Abdullah Efendi, üzerinde yeşil çuha açılmış bir rahleyi başında tutuyordu. Bu rahlenin üzerine Kur’an-ı Kerim ve sakal-ı şerif (Peygamber Efendimizin (asm) mübarek sakal-ı şerifi) konulmuştu. Bir manga asker rahlenin sağında ve solunda yer almıştı. Bu rahleyi yolun yarısından itibaren Yozgat Meb’usu Hulusi Efendi taşımıştır.
Halk, bu sancağın ve başlar üzerinde taşınan Kur’an-ı Kerim ve sakal-ı şerifin arkasında tekbirlerle yürüyordu. Bu şekilde Meclis önüne gelindi. Tekbir sesleri Ankara semalarını çınlatıyordu. Burada üç kurban kesildi. Daha sonra Bursa Mebusu Hoca Fehmi Efendi veciz bir duâ yaptı. Herkes duânın bitiminde âmin dedi.
Meb’uslar Meclise girdikten sonra hep bir ağızdan duâ âyetlerini okumaya başladılar. Bir kısmı da Buhari-i Şerif okuyordu. Camide indirilen hatimlerin duâları da burada yapıldı. Hacı Bayram-ı Veli türbesinden alınan sancak kürsüye dikildi. Rahle üstünde getirilen Kur’an-ı Kerim ile Peygamber Efendimizin sakal-ı şerifi de kürsüye kondu. O günden itibaren Meclis, Mehmedciğin muzaffer olması için duâ edilmesinin ardından çalışmaya başlayacak ve bu tablo zafer kazanılıncaya kadar tekrarlanacaktı.
Mebuslar mazbatalarını aldıktan sonra birer birer kürsüye gelerek şu şekilde yemin ediyorlardı:
“ Makam-ı Hılafet ve Saltanatın, vatan ve milletin istiklâl ve istihlâsından [kurtuluşundan] başka bir gaye takip etmeyeceğime vallahi…”
Meclisin bu şekildeki bir merasimle açılmasını, en ince ayrıntısına kadar M. Kemal Paşa tasarlamış ve bunu bir tamimle bütün yurda duyurmuştu. 21 Nisan 1920 tarihli, “Heyet-i Temsiliye Namına Mustafa Kemal” imzalı bu tamimi, o günkü orijinal üslubuyla aynen nakledelim:
“Tel: Gayet müstaceldir [çok acele]
“Ankara’ya acele tezkere
“Kolordulara (K.O. 14 Vekâletine)
“Fırka 61 Kumandanlığına, Refet Beyefendiye
“Bilumum Vilâyata [illere], Müstakil Livalara [sancaklara], Müdafaai Hukuk Heyet-i Merkeziyelerine, Belediye Riyasetlerine [başkanlıklarına]
“1- Bimennihilkerim [Kerim olan Allahu Teâlânın lutfuyla] Nisan’ın 23 üncü Cuma günü, Cuma namazını müteakip Ankara’da Büyük Millet Meclisi küşat edilecektir [açılacaktır].
“2- Vatanın istiklali, makamı refii hilafet ve saltanatın istihlâsı [Yüce halifelik ve saltanat makamının kurtulması] gibi en mühim ve hayatî vezaifi ifa edecek [vazifeleri yerine getirecek] olan bu Büyük Millet Meclisinin yevm-i küşâdını [açılış gününü] Cumaya tesadüf ettirmekle yevmi mezkurun mebrukiyetinden [Cuma gününün mübarek oluşundan] istifade ve bilumum meb’usini kiram hazaratı ile Hacı Bayramı Veli camii şerifinde Cuma namazı eda olunarak envar-ı Kur’an ve salattan da istifaze olunacaktır. Badessalat [namazdan sonra] lihye-i saadet ve sancak-ı şerifi hamilen [Peygamber Efendimizin (asm) mübarek sakal-ı şerifi ve sancak taşınarak] daire-i mahsusaya [TBMM’ne] gidilecektir. Daire-i mahsusaya dahil olmazdan evvel bir duâ kıraatı ile [okunmasıyla] kurbanlar zepholunacaktır [kesilecektir]. İşbu merasimde camii şeriften bed’ile [camiden başlayarak] daire-i mahsusaya kadar Kolordu Kumandanlığınca kıtaatı askeriye ile tertibat-ı mahsusa [güvenlik önlemi] alınacaktır.
“3- Yevmi mezkurun teyidi kutsiyeti için bugünden itibaren merkezi vilayette vali beyefendi hazretlerinin tertibile hatim ve Buhari-i Şerif tilavetine bed’olunacak [başlanılacak] ve hatmi şerifin son aksamı [kısımları] teberrüken Cuma günü namazdan sonra daire-i mahsusa önünde ikmal edilecektir.
“4- Mukaddes ve mecruh [yaralı] vatanımızın her köşesinde aynı suretle bugünden itibaren Buharî ve hatemati şerife kıraatine şuru edilerek [Kur’an-ı Kerimin ve hadis-i şeriflerin okunmasına başlanılarak] Cuma günü ezandan evvel minarelerde salavat-ı şerife okunacak ve esna-yı hutbede hilâfetmaabımız padişahımız efendimiz hazretlerinin nam namii humayunu zikredilirken zatı şevketsimatı padişahilerinin ve memaliki şahaneleriyle bilumum tebaai mülûkenelerinin bir an evvel nail-i halas ve saadet olmaları duası ilaveten tezkâr olunacak ve Cuma namazının edasından sonra da ikmali hatmedilerek makamı muallâ-yı hilafet ve saltanatın ve bilcümle aksamı vatanın halâsı maksadile vukubulan mesâi-i milliyenin ehemmiyet ve kudsiyeti ve her ferd-i milletin kendi vekillerinden mürekkep olan bu Büyük Millet Meclisinin tevdi eyleyeceği vazaif-i vataniyeyi ifaya [TBMM’nin vereceği vatan vazifesini yerine getirmeye] mecburiyeti hakkında mev’izeler irat olunacaktır [vaazlar yapılacaktır]. Badehu [daha sonra] halife ve padişahımızın, din ve devletimizin, vatan ve milletimizin halâsı [kurtulması], selâmeti ve istiklâli için duâ edilecektir. Bu merasim-i diniye ve vataniyenin ifasından ve camilerden çıkıldıktan sonra bilad-ı Osmaniyenin her tarafında [Osmanlı devleti sınırları içerisindeki her yerde], makam-ı hükümete [hükümet konağına] gelinerek Meclisin küşadından [açılışından] dolayı resmen tebrikat icra edilecektir. Her tarafta Cuma namazından evvel münasip surette mevlidi şerif okunacaktır.
“5- İşbu tebliğin hemen neşr ü tamimi [yayılması] için her vasıtaya müracaat olunacak ve serian [en çabuk şekilde] en ucra köylere, en küçük kıtaat-ı askeriyeye, memleketin bilumum teşkilat ve müessesatın iblağı temin edilecektir. Ayrıca, büyük levhalar halinde her tarafa talik ve mümkün olan mahallerde tabı ve teksir ve meccanen tevzi edilecektir [bu beyanname büyük levhalar halinde her yere asılacak, ayrıca bastırılması imkanı olan yerlerde matbaalarda bastırılarak çoğaltılacak ve ücretsiz olarak dağıtılacaktır]
“6- Canabı Haktan muvaffakıyeti kamile tazarru olunur.
“Heyeti Temsiliye Namına
“Mustafa Kemal”
Aynen iktibas ettiğimiz bu tarihî vesika, 5. Maddede belirtildiği gibi, binlerce nüsha çoğaltılarak dağıtılmış, büyük levhalar halinde camilerin giriş kısmına ve meydanlara asılmıştır.
