1912-1922 10 Senede 10 Ülkeyi Nasıl Kaybettik? (1)
1912-1922 yılları arası tarihimizin en kara devresidir. Bu zaman diliminde ondan fazla ülke kaybedilmiştir. Yalnızca ülkeler kaybedilmemiş, 10 devletin bütün ihtiyaçlarını karşılayacak silahlar ve mühimmatlar kaybedilmiştir. Bütün bu kayıplardan daha da korkuncu, on binlerce Müslüman hunharca katledilmiştir. Ayrıca yüz binlerce kardeşimiz, evlerini, arazilerini ve bütün servetlerini geride bırakarak hicret etmiş, muhacir olarak önce İstanbul’a gelmiş, sonra yurdun muhtelif bölgelerine dağılmışlardır. Şimdi bu hazin hikayeyi çok çok hülasa ederek anlatmaya çalışalım. Zira tarihimizin bu hüzünlü safhasını anlatmaya yüzlerce ciltlik kitaplar da yetmez.
Bozgunun büyük kısmı Balkan Savaşları ile başladı. Bilhassa I. Balkan Savaşı ile. Önce bu savaşın çıkış sebebine ve aleyhimize oluşunun sebeplerine bakalım.
Sultan 2. Abdülhamid işbaşında bulunduğu sırada, Bulgar kilisesinin Rum Patrikhanesinden ayrılmasından beri Balkan Devletleri arasında devam eden kilise mallarının aidiyeti konusundaki anlaşmazlıktan faydalanmış ve bunların Osmanlı Devletine karşı ittifak yapmalarına engel olmuştur. Sultan Abdulhamid’in tahttan indirilmesinden sonra iktidarın bütün iplerini ele geçiren masonların ağırlıkta olduğu İttihatçılar, “Bu meseleyi halletmek çok kolay” demişler ve 3 Temmuz 1911 tarihli bir kanunla, kilise mekteplerinin hangi unsura ait olduğunu nüfus nisbetine göre tayin etmişler, böylelikle Balkan ülkelerinin aralarındaki ihtilafı kaldırmışlardır. İttihatçıların bu “büyük hizmetinin” ardından, Balkan milletleri (Bulgar, Sırp, Yunan, Karadağ) Osmanlı Devletine karşı birleşerek Balkan savaşlarını başlatmışlardır.
1911’de İttihatçıların yaptığı bu hamle, Fatih Sultan Mehmed devrinden o tarihe kadar devam eden çekişmeleri ve ihtilafı ortadan kaldırmıştı. Aralarındaki düşmanlığın sona ermesinden sonra bu defa Osmanlı Devletine karşı kendi aralarında ittifak anlaşması yapmışlardır. Bulgar- Sırp anlaşmasından sonra 29 Mayıs 1912’de Bulgar-Yunan anlaşması yapılmış, Ağustos 1912’de Karadağ Bulgarlar ile sözlü bir anlaşma yapmıştır. Hepsinin hedefi aynıydı: Osmanlı Devletini bütün Avrupa topraklarından atmak, sonra da Osmanlı Devletinin diğer topraklarını işgal etmek…
Balkan Savaşları öncesinde Osmanlı Devleti Avrupa kıtasında çok geniş bir coğrafyaya hükmetmekteydi. Viyana Muhasarasının hüsranla neticelenmesinden sonra Avrupa’da pek çok yerleri kaybetmesine rağmen, Balkan savaşları öncesinde 1911 yılı başlarında; Makedonya, Arnavutluk, Trakya, Sancak-ı Novi Pazar, Epir, Teselya ve Girit Osmanlı idaresi altındaydı.
Balkan Savaşlarında Osmanlı Devletine karşı savaşan ülkelerden Yunanistan, 400 yıl Osmanlı idaresinde kaldıktan sonra 1829’da imzalanan Edirne Antlaşması ile Osmanlı Devletinden ayrılmıştı. Aynı anlaşma ile Sırbistan da Özerk olmuştu. Bulgaristan ise 1908’de Osmanlı Devletinden ayrılmıştı.
8 Ekim 1912-10 Ağustos 1913 tarihleri arasında devam eden Balkan Savaşlarını iki safhaya ayırmak gerekir. Birinci Balkan savaşlarında mağlup olan taraf Osmanlı devleti idi. Bu mağlubiyetin başlıca sebepleri şunlardır:
1) En başta gelen sebep, Balkan ülkeleri arasında kiliseler meselesi yüzünden aralarındaki düşmanlığın İttihatçılar tarafından bulunan formülle ortadan kalkması…
2) 1911’de Trablusgarp Savaşının çıkması: Bu savaş Osmanlı Devleti ile İtalya arasında çıkmıştır. Trablusgarb, Libya’nın bir bölümüdür. Libya’nın bütünü 360 yıl Osmanlı idaresinde kalmıştır. İtalya Trablusgarb’ı işgal etmeye başlayınca Osmanlı Devleti bu işgali savaşla engellemeye çalışmıştır. 29 Eylül 1911-18 Ekim 1912 tarihleri arasında cereyan eden bu savaş dolayısıyla kuvvetlerin bir kısmı Trablusgarb bölgesine kaydırılmıştır.
3)Balkanlarda bir karışıklık çıkmayacağı fikriyle bölgeden 200 taburluk (75.000 askerlik) bir kuvvetin terhis ettirilmesi.
4) Osmanlı ordusunun teçhizatının düşman güçlerinden çok daha üstün olmasına rağmen birliklerin sabotaj ve baskınlara açık ileri mevkilerde mevzilenmesi…
5) Sırbistan’ın Almanya’dan satın aldığı silahların Selanik limanı üzerinden geçirilmesine izin verilmesi…
6) Askerin içine siyaset girmesi: İttihat ve Terakki Fırkası ile Hürriyet ve İtilaf Fırkası mensubu subay ve generallerin, sırf siyasî görüş nedeniyle birbirlerine yardımdan yüz çevirmesi…
8 Ekim 1912-10 Ağustos 1913 tarihleri arasında cereyan eden Balkan Savaşlarının Birinci safhasında Osmanlı orduları bu sıraladığımız bu temel sebepler dolayısıyla ağır mağlubiyetler almış, Bulgarlar Çatalca’ya kadar gelmiş ve İstanbul’un kapısına dayanmışlardır.