Toprağın Sessiz Gücü: Bor
Tarımda yıllardır azot, fosfor, potasyum konuşuruz ama bir element var ki çoğu zaman adını bile unuturuz: Bor.
Oysa bor, bitkiler için çok önemli bir mineraldir. Tam kararında verildiğinde bitkiyi canlandırır, verimi artırır. Eksik olduğunda ise tarlada bir şeylerin yolunda gitmediğini hissedersiniz ama sebebini hemen anlayamazsınız.
Borun bu kadar önemli olmasının nedeni, bitkinin her noktasında iş görmesidir. Kökten meyveye, çiçekten şeker taşınmasına kadar bitkinin her hareketinde bor'un izi vardır.
Bor eksikliği çoğu zaman fark edilmez. Çünkü bitki “açım” demez; yapraklarında küçük ama önemli sinyaller görürsünüz.
Genç yapraklar zayıf büyür, kökler güçsüzleşir, çiçeklenme bozulur. Meyve tutumu azalır, verim düşer.
Bazı üreticiler “Bu yıl çiçek dökümü çok oldu” der, nedenlerinden birisi Bor yetersizliği olabilir.
Hele kumlu ve organik maddesi düşük topraklarda bor tutunamadığı için eksiklik daha bile yaygındır. Yağışlı bölgelerde de bor hızla yıkanır; tarlada geriye bitkinin kullanabileceği kadar bor kalmaz.
Ama borun fazlası da dert…
Bor öyle bir element ki, eksikliği de sorun, fazlası da.
Özellikle kuru bölgelerde veya kireçli topraklarda bor birikebilir ve bu kez yaprak kenarlarında yanma, sararma ve büyüme durması ortaya çıkar.
Bu yüzden bor gübrelemesi “tane ile tuz” gibidir:
Bir tutam eksik olmaz, bir tutam fazla da yenmez.
Doğru bor gübrelemesi nasıl olur?
Uzmanlar şunu söylüyor:
Toprak ve yaprak analizi yapılmadan bor vermek risklidir.
Bitkinin gelişme dönemine göre bor ihtiyacı değişir.
Meyve tutumu döneminde borun önemi iki kat artar.
Bor, bitki içinde taşınamadığı için genelde genç yaprak ve çiçek bölgelerinde eksiklik başlar.
Doğru zaman + doğru doz, bor gübrelemesinin altın kuralıdır.
Bor, bitkinin gizli destekçisi
Crop Nutrition’ın yayımladığı bilgilere göre bor, bitkide:
Hücre duvarını güçlendirir
Kök gelişimini artırır
Su ve besin alımına yardımcı olur
Şeker ve enerjinin bitki içinde taşınmasını sağlar
Çiçeklenme ve meyve tutumunda kritik rol oynar
Yani bor, bitkinin hem iskeletini hem de enerjisini ayakta tutar.
Eksikliğinde ise bitki canlı görünse bile verimi sessizce düşer.
Türkiye için büyük bir fırsat
Türkiye, dünya bor rezervlerinin büyük kısmına sahip. Bu aslında tarımda büyük bir avantaj demek.
Doğru üretilmiş bor gübreleriyle hem verim artabilir hem de çiftçinin maliyeti uzun vadede düşebilir.
Yeter ki bor, “her gübreden biri” gibi değil de, özel ilgi isteyen bir besin maddesi olarak ele alınsın.
Bor gübrelemesi, rastgele değil; bilinçli, ölçülü ve doğru zamanlı yapılmalıdır.
Toprağını tanıyan, analiz yaptıran, borun önemini bilen üretici, her zaman diğerlerinden bir adım önde olur.
Kaynaklar
Mosaic Crop Nutrition – Importance of Boron in Plant Growth
Güneş A., Gezgin S. ve ark. – The importance of boron for plants
Prof. Dr. Hamdi TEMEL
www.hamditemel.com.tr